مقالات تابستان 1400

پژوهش حاضر با عنوان اثر بخشی الگوی تدریس براساس رویکرد ساختن گرایی بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر پایه دوم ابتدایی مدارس ناحیه یک کرمان می باشد. از نظر هدف کاربردی و روش انجام پژوهشی شبه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون است. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش آموزان دختر پایه دوم دوره ابتدایی ناحیه یک شهر کرمان بود. حجم نمونه آماری تعداد 60 نفر (30 نفر  گروه آزمایش 30 نفر گروه کنترل) با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه سنجش عملکرد تحصیلی فام و تیلور (1999) بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیره با استفاده از نرم افزار 25 SPSS انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد، الگوی تدریس مبتنی بر رویکرد ساختن گرایی در درس علوم بر عملکرد تحصیلی تاثیر دارد (P<0/01).

کلیدواژگان: الگوی تدریس، ساختن گرایی، عملکرد تحصیلی

پژوهش حاضر به بررسی رابطه سبک زندگی اسلامی و هوش معنوی دبیران دوره ی دوم متوسطه شهرستان بافت می پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف؛کاربردی و از لحاظ روش از نوع توصیفی – همبستگی است. جامعه آماری شامل تمام معلمان دوره ی  دوم متوسطه شهرستان بافت در استان کرمان در سال تحصیلی 99- 98 است که حدود 140 نفر می باشند . بر اساس جدول مورگان تعداد نمونه 103 نفر برآورد گردید که از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده، پرسشنامه ها بین نمونه آماری توزیع شد و 100 پرسشنامه تکمیل شد. در این پژوهش از 2پرسشنامه جهت جمع آوری اطلاعات استفاده گردید که عبارتند از پرسشنامه سبک زندگی اسلامی کاویانی (1388) ، و پرسشنامه هوش معنوی بدیع و همکاران(1389). برای انجام تجزیه و تحلیل آماری از روش های  آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. نتایج این پژوهش بیانگر وجود رابطه معنی دار بین سبک زندگی اسلامی با هوش معنوی و مؤلفه های آن می باشد. با توجه به اینکه طرز زندگی و باورهای معلمان تاثیر زیادی بر کار آنها و درنتیجه در تعلیم و تربیت دانش آموزان دارد، پیشنهاد می شود که در استخدام و به کار گیری آنها شاخص ها و معیار های لازم برای سنجش این ویژگی ها در نظر گرفته شود.

کلیدواژگان: سبک زندگی، زندگی اسلامی، هوش معنوی، معلمان.

هدف از این مطالعه بررسی ابعاد چندگانه مفهوم  برنامه درسی، تعریف ویژگی‌های و کارکردهای آن و درنهایت ارائه یک تعریف مفهومی از  برنامه ریزی می‌باشد. برای مشخص کردن ویژگی‌های تعریفی مفهوم برنامه درسی از روش هشت مرحله‌ای تحلیل مفهوم واکر و آوانت (2011) استفاده شد. حاصل جستجوی پایگاه داده‌های انگلیسی ERIC  با کلید واژه curriculum  و پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (IranDOC) و بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran) وپایگاه دیجیتال  اداره کتابخانه سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی  با کلید واژه برنامه درسی بدون محدودیت زمانی بود.بر اساس یافته‌ها  برنامه، برنامه ریزی و برنامه درسی تعریف شد و ابعاد  آن در یک مدل با سه سطح ماکرو ، مزو و میکرو  مشخص شد.

کلیدواژه‌ها: واکاوی مفهوم، برنامه ریزی درسی، سطوح کاربرد

همه گیری بیماری کووید 19 در ابتدای سال میلادی 2020 در سراسر جهان و ایران، با توجه به لزوم رعایت مسائل بهداشتی و فاصله گذاریهای اجتماعی ، تعطیلی مراکز آموزشی و مدارس را در پی داشته است. لذا این مراکز ناگزیر به استفاده از فضاهای مجازی و کلاسهای غیرحضوری شده اند تا دانش آموزان امکان ادامه تحصیل داشته باشند. استفاده از شیوه های آموزش آنلاین و در فضای مجازی پیش زمینه هایی احتیاج دارد. فراگیران به جای حضور در مدرسه و کلاس درس، در فضای خانه به صورت مجازی با معلم و دیگر دانش آموزان با کمترین تعاملات درگیر آموزش هستند. در سبک جدید آموزش، لزوم توجه به عناصر متعدد از جمله نقش معلمان، مدارس والدین جهت تامین شرایط و امکانات برای رسیدن به اهداف تربیتی و آموزشی مورد نظر پر رنگ تر شده و نسبت به آموزش حضوری از تفاوتهایی برخوردار می باشد. توجه به مسائل اقتصادی جهت دستیابی به  امکاناتی از قبیل تب لت، گوشی تلفن همراه، اینترنت ولزوم آمادگی معلمان و مدیران و آشنایی با فضاهای مجازی و… ، پیامدهای روانی- اجتماعی و عاطفی این دوران از اهمیت برخوردار می باشد، لذا استفاده و بررسی تجربیات دیگر جوامع و کشورها در این دوران می تواند راهگشا باشد. در این مقاله که به روش مروری و با مطالعه مقالات و موضوعات مرتبط در پایگاه های مختلف داده انجام شده است،  ضمن بررسی مقایسه ای  عناصر مشابه(معرفی طرح-معلمان-والدین-دانش آموزان) در تجربیات کشورهای اندونزی، چین و استرالیا و آلمان ، نکاتی در مورد عملکرد این کشورها مطرح شد، نتیجه اینکه هر کدام از این کشورها  با توجه به زمینه و فرهنگ خود و میزان اهمیت مسائل آموزشی با این موضوع برخوردار کرده درصدد پیدا کردن راه حل می باشند

کلیدواژه‌ها: معلمان، والدین، دانش آموزان، بیماری کووید19، فضای مجازی.

انقلاب فناوری و دیجیتال‌سازی و از طرفی دیگر بیماری کوید-19، موجب شده است تا افراد، بیش‎تر در فضای مجازی و آنلاین کار و فعالیت نمایند. بنابراین، تاثیر این تغییرات در محیط‌هایی همچون آموزش، مسائل جدید و چالش برانگیزی را به همراه آورده است که درک روشنی از رهبری در یک محیط یادگیری مجازی را شامل می‌شود و نیازمند نوع جدیدی از رهبری است تا بتواند بر چالش‌های پیش‌رو در این فضا غلبه نماید. بدین ترتیب تحقیقات به سمت رهبری در یک فضای مجازی پیش‌رفت چرا که سبک‎های سنتی رهبری به اندازه کافی فرصت‌ها و چالش‌های ناشی از این تغییرات را برطرف نمی‌کردند. از این رو، برچسب رهبری در محیط‌های مجازی، یا رهبری الکترونیکی یا رهبری دیجیتالی در آموزش عالی به موضوعی نوظهور تبدیل شد. تئوری رهبری الکترونیکی، رهبری را در محیط‌های کاری که از فناوری پشتیبانی می‌کند، مورد بررسی قرار می‌دهد و در این مسیر با چالش‌های متفاوتی نسبت به رهبری سنتی روبرو است. همچنین طبق تحقیقات پیشین، مفاهیم تحول‌گرا و معاملاتی به عنوان مناسب‌ترین سبک‌های رهبری در حوزه رهبری الکترونیکی محسوب می‎شوند.

کلیدواژه‌ها: رهبری، محیط یادگیری مجازی، رهبری الکترونیکی، رهبری تحول‌گرا، رهبری معامله‌ای

این پژوهش با هدف مقایسه سبکهای یادگیری کلب و خلاقیت دانش آموزان مدارس هوشمند با عادی انجام گرفته است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر جمع آوری داده ها پیمایشی- مقایسه ای می باشد. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه شهر تهران و حجم نمونه بر اساس جدول مورگان  384 نفرمی باشد. ابزار پژوهش دو پرسشنامه سبکهای یادگیری کلب (1985) و پرسشنامه خلاقیت تورنس (1973) جمع آوری اطلاعات شده است.  تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس چند متغیره (مانووا) استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد بین سبک یادگیری همگرا و سبک یادگیری واگرا در بین دو گروه دانش آموزان مدارس عادی و هوشمند تفاوت معناداری وجود دارد، همچنین بین مؤلفه ابتکار و متغیر خلاقیت در بین دو گروه دانش آموزان مدارس عادی و هوشمند تفاوت معناداری وجود دارد. بنابراین پیشنهاد می شود معلمان در تدریس، به تفاوتهای موجود در سبکهای یادگیری فراگیران توجه نمایند.

کلیدواژه‌ها: سبک های یادگیری کلب، خلاقیت، مدارس هوشمند.

هدف کلی پژوهش حاضر بررسی رابطه ­های شیوه ­های تدریس و مدیریت کلاس­های مجازی توسط معلم با سرزندگی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی شهرستان خوی بود. نوع پژوهش حاضر بر اساس اهداف، از نوع کاربردی و از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری پژوهش، دانش آموزان دختر دوره دوم ابتدایی شهرستان خوی در سال تحصیلی 1400-1399 است که تعداد آنها 370 نفر از دانش آموزان دختر دوره دوم ابتدایی شهرستان خوی می­باشد. برای این منظور 50 نفر از دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی از طریق نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چند مرحله­ای انتخاب شده و به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند(25 نفر گروه آزمایش و 25 نفر گروه کنترل). ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می­باشد همچنین در این پژوهش از روش­های اماری توصیفی(میانگین، انحراف معیار، جداول و نمودارها) و آمار استنباطی از روش تحلیل کواریانس استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین شیوه­های تدریس و مدیریت کلاس­های مجازی توسط معلم با سرزندگی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی خوی رابطه وجود دارد.

واژگان کلیدی: شیوه­های تدریس، مدیریت کلاس­های مجازی، سرزندگی، پیشرفت تحصیلی.

معلمان یکی از رکن‌های اصلی نظام آموزشی هستند که بدون خواست آن‌ها هیچ تحول آموزشی به موفقیت واقعی نخواهد رسید. حرفه معلمی یک خدمت معنوی است که با رشد یک فرهنگ انسانی قرین گشته و در مسیر بیداری آگاهی انسان‌ها گام برمی‌دارد. با توجه به اثر تعیین‌کننده‌ی آموزش و پرورش بر اعتلای فرهنگ‌، نقش آن در توسعه‌ی فرهنگ و ایجاد جامعه‌ی توسعه‌یافته‌، روشن است. رشد و تعالی فرهنگ اسلامی یکی از مهم‌ترین مسائل آموزشی ‌و تربیتی می‌باشد. دستیابی به این هدف بزرگ در نهاد آموزش‌ و پرورش، نیازمند نقشه‌ای است که در ادبیات علوم تربیتی، به آن برنامه ‌درسی می‌گویند. این طرح و نقشه، زمانی می‌تواند آن نهاد را به اهداف مطلوب خود برساند که بر مبانی، اصول و شیوه‌های دینی و ارزشی فرهنگ حاکم بر آن کشور استوار باشد. هدف این مقاله‌ی مروری که به کمک مطالعه‌ی کتابخانه‌ای و بررسی کتب و مقالات مرتبط تدوین شده است، تبیین نقش معلم و برنامه درسی در رشد و تعالی فرهنگ اسلامی بوده و در آن دو نقش معلم و برنامه درسی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج اصلى پژوهش نشان داد فرایند تعلیم و تربیت و محتوای برنامه‌های درسی بر اساس تقویت فرهنگ اسلامی‌، موجب برقراری رابطه انسانی معلمان با دانش‌آموزان و حفظ و تامین عزت نفس و احساس خود ارزشمندی آنان می‌شود‌. این امر استمرار فرهنگ اسلامی را در وجود دانش‌آموزان درونی می‌سازد و رفتارهای آن‌ها مطابق با هنجارهای جامعه بروز و ظهور می‌یابد.

کلیدواژه‌ها: آموزش و پرورش، معلم، برنامه درسی، رشد و تعالی فرهنگ اسلامی

آموزش صبر در مدارس می‌تواند به ایجاد تعادل روانی و بهزیستی روان‌شناختی جامعه کمک کند. هدف این پژوهش طراحی و تدوین برنامه درسی صبر برای دوره ابتدایی است. این پژوهش با روش سنتزپژوهی انجام شده‌است و داده‌های بدست آمده در سه سطح باز، محوری و منتخب کدگذاری شدند تا در نهایت الگوی نهایی بدست آمد. براساس نتایج بدست آمده برنامه درسی صبر (مضمون فراگیر) دارای ابعاد اهداف، مفاهیم، ویژگی های معلم، روش و ارزشیابی به عنوان مضامین سازماندهی است و هر کدام از این مضامین نیز دارای سطوح و مضامین پایه هستند.

کلیدواژگان: طراحی و تدوین برنامه درسی، برنامه درسی، صبر، دوره ابتدایی

امروزه خود آموزی به یکی از کلیدی ترین عوامل و راهبردهای فرایند یاددهی – یادگیری و پرورش استعداد ها تبدیل شده است بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی نظری مهارت خودآموزی دانش‌آموزان در مقطع دبستان انجام شد. طرح پژوهش کیفی و روش شناسی فراترکیب از نوع تلفیقی می باشد که  در این پژوهش پایگاه های معتبر مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت 50 مقاله  مرتبط مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که متغییر های  خود تنظیمی، خود کنترلی، پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی با پدیده خودآموزی در ارتباط قرار دارند و همچنین نتایج نشان داد که خود آموزی مخصوصا به شیوه راهبری و آموزش دیجیتال بر پرورش تفکر و یادگیری عمیق اثر گذار می باشد. با بررسی های انجام شده مشخص شد که خودآموزی بهتر است از سنین آغازین مدرسه و در مقطع دبستان آغاز شود که دانش‌آموز با آن دست و پنجه نرم کند و تسلط کامل به این روش پیدا کند تا یادگیری بهتر و در نتیجه پیشرفت تحصیلی حاصل شود. همچنین مشخص شد در مهارت خود آموزی ، تنیدگی تحصیلی ،اضطراب و مضرات آموزش مستقیم قابل کنترل می باشد.

کلیدواژه‌ها: خودآموزی، مقطع دبستان، راهبری، پیشرفت تحصیلی

بی شک آموزش یکی از مهمترین و موثرترین تدابیر برای بهبود امور سازمان بشمار می­رود. از طرفی توسعه منابع انسانی تنها با آموزش­های زیاد حاصل نمی­شود بلکه باید به صورت برنامه ریزی شده و نظام مند عمل نمود. آموزش یک فرآیند مداوم و همیشگی است و موقت و تمام شدنی نمی باشد. از طرفی با پیشرفت هر­روز علم ما در دنیای فناوری اطلاعات زندگی می­کنیم  که بسیاری از فعالیت­های ما وابسته به آن است. با ورود فناوری اطلاعات به آموزش بسیاری از ساختارهای سنتی تغییر کرد و فرآیند یادگیری متحول شد. بخصوص با همه گیری ویروس کرونا آموزش سنتی در کشور به شکل آموزش مجازی درکلیه مقاطع درآمد. اما با نبود زیرساخت و آماده نبودن معلّمان و سازمان آموزش و پرورش برای این امر، تدریس مجازی دچار مشکلات و چالش­های فراوانی شده­است و بهره­وری عملکرد معلّمان بسیار افت کرده­است. اما یکی از این چالش­ها عدم آموزش معلّمان در حوزه فناوری اطلاعات است. در نتیجه با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله به مرور مفاهیم اصلی در زمینه نقش آموزش فناوری اطلاعات، چالش­ها در رابطه با ایجاد بهره­وری معلّمان در سازمانی همچون آموزش پرورش پرداخته می­شود تا به بینشی کلی از اهمیت و تأثیر این موضوع در سازمان دست یابیم.

کلیدواژگان: آموزش کارکنان، بهره­ وری عملکرد، فناوری اطلاعات، همه ­گیری کرونا

پژوهش حاضر با هدف نقش مولفه های هیجان تدریس در مسئولیت پذیری شخصی معلمان انجام شد. روش پژوهش، همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه دبیران دوره دوم متوسطه دبیرستان‌های دولتی و غیر دولتی شهر زابل در سال تحصیلی 99- 1398بود (435 نفر). نمونه ای در دسترس و به حجم 300 نفر انتخاب و مقیاس های هیجان پذیری در تدریس ویلاویسنسو (2010) و مسـئولیت پذیری شـخصی لائورمن و کارابنیک (2013) را به صورت آنلاین تکمیل کردند. تحلیل‌های آماری با نرم­افزار spss.21 نشان داد که هر چند هیجان تدریس به طور کلی قادر به پیش بینی مسئولیت پذیری آموزشی است (006/0p= ،7.63=(271،5)F) اما فقط مولفه غرور و لذت میزان مسئولیت پذیری آموزشی معلمان را تبیین میکند (0.01, p=3.51t= ).  با توجه به این یافته هامی توان گفت که هیجان پذیری مثبت معلمان در فرایند تدریس می تواند مسئولیت پذیری آنان را افزایش دهد.

کلیدواژه‌ها: نظام آموزشی، مسئولیت پذیری آموزشی، هیجان تدریس.